استاد عبدالعظیم قریب گرکانی
استاد عبدالعظیم قریب گرکانی «پدر دستور زبان فارسی» (زاده 1275 گرکان از توابع آشتیان – درگذشت 3 فروردین 1344)، مدرس و متخصص دستور زبان و ادبیات فارسی بود.
زندگینامه
مقدمات زبان فارسی و عربی را در زادگاه خود و در خانه پدر آموخت و در نوجوانی به تهران آمد و نزد اساتید بزرگ آن روزگار به تحصیل و فراگیری زبان و ادبیات عرب، اصول، منطق و حکمت و زبان فرانسه پرداخت. قریب در سال ۱۳۱۷ ه.ق به استخدام وزارت معارف آن زمان درآمد و در مدرسه علمیه که تنها آموزشگاه به شیوه جدید تدریس بود به تعلیم دانش آموزان مشغول گردید. قریب در سال ۱۳۲۴ه.ق تدریس در مدرسه نظام را آغاز کرد و برخی ازبرجستگان علم و ادب و سیاست ایران همچون کلنل محمدتقی پسیان، سلطان غلامرضا خان و علیقلی خان از شاگردان او بودند. قریب همچنین در مدرسه دارالفنون، مدرسه ایران و آلمان، دارالمعلمین، بنگاه وعظ و خطابه و در دانشسرای عالی (از نخستین دوره تأسیس آن) ادبیات فارسی را تدریس می‌کرد و پس از تأسیس دانشگاه تهران به سمت استاد دانشکده ادبیات برگزیده شد و تا زمان مرگ به تدریس زبان و ادبیات فارسی اشتغال داشت.
وی به عضویت فرهنگستان زبان فارسی ایران نیز انتخاب شد و از اعضاء برجسته این فرهنگستان به شمار می‌رفت.
استاد عبدالعظیم قریب در زبان و ادبیات فارسی و عربی تسلط بی‌مانندی داشت وحدود ۵۸ سال از عمرش را با عشق و علاقه صرف تدریس دستور زبان فارسی و تعلیم و تربیت دانشمندان و فرهیختگان فعلی ایران کرد. زمانی که وی تدریس را آغاز نمود، در مدارس به زبان فارسی اهمیتی داده نمی‌شد و متون مناسب برای تدریس این زبان به محصلان در دسترس نبود و یا اصلا وجود نداشت. وی ابتدا قواعد زبان فارسی با به سبک دستورهای فارسی زبان اروپایی تدوین کرد. پس از آن دستور زبان فارسی را در چهار جلد تألیف نمود. وی منتخباتی از نظم و نثر اساتید زبان فارسی را به نام قوادالادب تهیه کرد که سالها در مدارس تدریس می‌شد. وی نخستین کسی بود که دستور زبان فارسی را در قالبی ساده و روشن تدوین کرد و تدریس آن را به صورت ماده مستقل در مدارس رواج داد. از دیگر فعالیت‌های فرهنگی قریب جمع‌آوری حدود هزار جلد کتب نفیس خطی بود که در کتابخانه بزرگ خود نگهداری می‌کرد. از استاد عبدالعظیم قریب در سال ۱۳۲۶ طی جشنی از سوی دانشگاه تهران مورد تقدیر قرار گرفت و به پاس خدمات علمی و فرهنگی خود به دریافت نشان ویژه دانشگاه تهران نائل گردید و یکی از سالنهای گرد همائی این دانشگاه نیز به نام وی نهاده شد.
دستور زبان استاد قریب بیش از نیم قرن در مدارس و دانشگاه‌ها تدریس می‌شد و کتب معتبر دستور زبان فارسی بود. وی در سوم فروردین سال ۱۳۴۴ در سن هشتاد و شش سالگی درگذشت.
تصحیح و حاشیه‌نویسی «کلیله و دمنه»، «گلستان» و «بوستان» سعدی از دیگر آثار اوست.
سعید نفیسی، نویسنده و ادیب که یکی از شاگردان دکتر قریب بوده است درباره شخصیت او نوشته:«پس از آنکه برای تکمیل دانش مرا به اروپا فرستادند، تاکنون که کمتر روز و شبی گذشته است که با کاغذی یا قلمی دیدار تازه نکرده باشم در جدی‌ترین موارد درس و بحث و تألیف و تحقیق و تتبع همواره یکی از استوارترین سرمشق‌ها و زنده‌ترین راهنمایان من سیمای نجیب دکتر قریب بزرگوار بوده است. از روزی که وارد زندگی علمی ایران شده‌ام چه در آموزشگاه‌هایی که افتخار تدریس در آنها را داشته‌ام و چه در انجمن‌ها و مجامع علمی و ادبی و این روزها بیشتر در دانشکده ادبیات و فرهنگستان ایران همواره از همنشینی با این استاد که گذشت روزگار مرا سرانجام از همکاری با او بهره‌جویی کرد، شاید بیش از شاگردان دیگرش به دیدار دلفزایش کامیاب می‌شوم و شاید بر من بیش از دیگران روا باشد که این بزرگمرد را بستایم.»
دکتر عبدالعظیم قریب در نوروز سال ۱۳۴۴ به‌دلیل زمین خوردن دچار شکستگی استخوان پای چپ شد و پس از چند روز با توجه به کهولت سن در ۸۶ سالگی درگذشت. خانه او در روستای گرکان به مرکز مطالعات دستور زبان فارسی و موزه بدل شده است.
آثار
مهم‌ترین آثار و تألیفات وی عبارتند از:
* فرائد الادب
* نظم و نثر منتخب ۶ جلد چاپهای متعدد
* دستور زبان فارسی ۴ جلد -قواعد فارسی در صرف و نحو
* بدایه الادب (۱۳۲۴ ه .ق) – قرائت فارسی در ۲ جلد (به دستور وزارت فرهنگ و با همکاری تنی چند ازدانشمندان)
* تصحیح و تحشیه کلیله و دمنه (۱۳۰۸ ه .ش)
* تصحیح و تحشیه گلستان سعدی (۱۳۱۰ ه.ش)
* منتخب کلیله و دمنه (۱۳۲۰ ه.ش)
* تصحیح و تحشیه بوستان سعدی (۱۳۲۸ ه. ش)
